Chociaż w dzisiejszych czasach coraz więcej ludzi zna języki obce, weryfikacja tekstu zleconego tłumaczenia nadal stanowi poważny problem. Wysoka jakość przekładu w wielu branżach decyduje nie tylko o sukcesie sprzedażowym, lecz nierzadko o zdrowiu i życiu odbiorców docelowych.
Jak więc zweryfikować umiejętności tłumacza bez znajomości języka? Co zrobić, kiedy pojawiają się uzasadnione wątpliwości w kwestii zgodności tłumaczenia z oryginałem? Komu powierzyć sprawdzenie przekładu, a jakich środków unikać? Odpowiedzi na te kluczowe pytania i nie tylko postaramy się udzielić w niniejszym artykule. Zapraszamy do lektury!
Jak ocenić jakość tłumaczenia?
Jakość tłumaczenia podlega bardzo precyzyjnym kryteriom oceny: część z nich jest wspólna dla wszystkich rodzajów usług, część różni się w zależności od typu przekładu. Niezależnie od tego, czy zlecamy tłumaczenie ustne, czy pisemne, komunikat docelowy powinien cechować się spójnością terminologiczną Co to oznacza? Aby zachować jak najlepszą przejrzystość tłumaczenia, każde specjalistyczne wyrażenie w tekście źródłowym powinno mieć wyłącznie jeden odpowiednik w tekście docelowym, czyli jeśli tłumacz zdecyduje się na wybór jednego ekwiwalentu, powinien wytrwale trzymać się swojego postanowienia podczas realizacji całego zlecenia.
Kolejną cechą wspólną dobrze wykonanej usługi dla wszystkich rodzajów tłumaczeń jest niewątpliwie poprawność gramatyczna, która nie tylko decyduje o sensie i wydźwięku przekładanego komunikatu, ale także stanowi swoistą markę każdego profesjonalnego tłumacza.
Są jednak elementy oceny przekładu, które różnią się w zależności od jego rodzaju. Na przykład często mówi się o tym, że tłumaczenie powinno być wierne, i ma to jak najbardziej zastosowanie, ale głównie w przypadku tłumaczenia pisemnego tekstów o charakterze prawnym, medycznym i technicznym. Jeśli spojrzymy na tę kwestię z punktu widzenia dużej firmy zlecającej przetłumaczenie strategii marketingowej, z pewnością zorientujemy się, że dla takiego klienta nie wierność przekładu będzie najważniejsza, a jego brzmienie i naturalność.
Warto także wiedzieć, iż w przypadku tłumaczeń ustnych, zadaniem tłumacza jest przekazanie głównej myśli i najważniejszych punktów wystąpienia, które szacunkowo stanowią jedynie około 60% całej treści komunikatu. Ominięcia są tu na porządku dziennym za wyjątkiem tłumaczeń technicznych, gdzie mogą one stanowić podstawę do reklamacji usługi.
Jak NIE weryfikować tłumaczenia?
Wiele osób do weryfikacji otrzymanego tekstu używa translatorów internetowych, co jest praktyką wielce niekorzystną i nieefektywną. Na ten moment tłumaczenie maszynowe wciąż jeszcze ma problemy z wychwytywaniem kontekstu, który jest w przekładzie kluczowy. Na przykład słowo „set” wg słownika Oxford ma aż 464 definicje i w zależności od rodzaju przekładanego tekstu i branży, jego znaczenie będzie diametralnie różne. Dlatego też, nawet jeśli tłumaczenie maszynowe zleconego tekstu będzie się znacząco różnić od otrzymanego przekładu, nie jest to jeszcze dowód na niekompetencję tłumacza, ani podstawa do reklamacji usługi.
Klienci, którzy zlecili przetłumaczenie tekstu i posiadają współpracowników lub znajomych władających językiem docelowym lub deklarujących jego znajomość, często proszą ich o pomoc i „rzucenie okiem” na otrzymany przekład. Ma to swoje uzasadnienie, jeśli rzecz dotyczy tekstu specjalistycznego, a klient chce zweryfikować, czy wykorzystana przez tłumacza leksyka powiela się z tą powszechnie używaną w branży. Warto jednak pamiętać, że język słowników często różni się od tego, używanego w konkretnej firmie lub branży, dlatego jeśli klient nie dostarczy tłumaczowi wewnętrznego glosariusza lub nie zapewni możliwości konsultacji terminologii, mogą pojawić się pewne niezgodności. Niezgodności takie nie mogą stanowić podstawy do reklamacji usługi.
Dodatkowo osoby, które nie zajmują się weryfikacją profesjonalnie, często nie są w stanie ocenić wierności tłumaczenia i poprawności doboru leksyki. Weryfikacja wykonana bez znajomości pojęcia wariantywności przekładu, czyli krótko mówiąc świadomości istnienia wielu równorzędnych rozwiązań jednego problemu tłumaczeniowego, oraz metod efektywnej korekty tekstu może spowodować wiele niepotrzebnego zamieszania.
Jak poprawnie zweryfikować tłumaczenie?
Przede wszystkim należy pamiętać, że głównym celem weryfikacji tłumaczenia nie jest wykazanie niekompetencji tłumacza, uzyskanie zniżki czy zwrotu kosztów, ale zapewnienie najwyższej jakości tekstu docelowego. Zapominają o tym nie tylko klienci, ale przede wszystkim tłumacze, którzy uwagi weryfikatora dotyczące swojego warsztatu pracy często traktują bardzo osobiście. Aby uniknąć nieporozumień i konfliktów, potrzeba profesjonalnego weryfikatora, który nie tylko sprawdzi terminologię, ale zrobi to w kulturalny sposób, umożliwiający dialog z tłumaczem i osiągnięcie optymalnego kompromisu.
Profesjonalna weryfikacja tekstu powinna zostać wykonana w odpowiedniej formie, pozwalającej tłumaczowi na odniesienie się do uwag i wypracowanie wspólnych rozwiązań. To właśnie na współpracę tłumacza i weryfikatora należy położyć nacisk podczas procedury weryfikacji. Obowiązującą w branży praktyką jest zasada nieujawniania danych tłumacza weryfikatorowi, ani danych weryfikatora tłumaczowi. Ma ona na celu zapewnienie jak najbardziej obiektywnego procesu weryfikacji.
Z uwagi na ten fakt, weryfikacja tekstu najczęściej odbywa się w dwóch formatach: w edytowalnym pliku zawierającym tłumaczenie lub w programie typu CAT. W pierwszym wypadku weryfikator dodaje w miejscach, co do których ma wątpliwości, komentarze z ich opisem; w drugim przypadku weryfikator pracuje bezpośrednio na tekście, generując po zakończeniu pracy plik o rozszerzeniu *.review, który następnie jest importowany przez tłumacza do programu. W obu sytuacjach pośrednikiem między tłumaczem i weryfikatorem jest klient.
Poszukując profesjonalnego weryfikatora, warto zwrócić się do uznanych organizacji branżowych, takich jak TEPIS, które w zależności od tematyki tekstu, polecą odpowiednią osobę o wieloletnim doświadczeniu w zawodzie. Opinia takiego weryfikatora na temat jakości przekładu stanowić może podstawę do reklamacji usługi.
Jak zapobiegać kiepskim tłumaczeniom?
Jak więc uniknąć wpadki i zapewnić sobie dobrą jakość tłumaczenia? Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na kompetencje tłumacza. Chociaż na rynku funkcjonuje wielu zawodowych tłumaczy, którzy nie skończyli filologii, jest większe prawdopodobieństwo, że osoba, która posiada wykształcenie kierunkowe (filologiczne + tłumaczeniowe), referencje od klientów oraz innych tłumaczy i biur tłumaczeń, wykona przekład rzetelnie.
Warto także rozważyć możliwość konsultacji słownictwa specjalistycznego np. poprzez oddelegowanie do współpracy z tłumaczem pracownika, który biegle włada językiem docelowym i zna słownictwo oraz terminologię branżową. Opcja ta posiada dodatkową zaletę. Po zakończeniu współpracy z tłumaczem, istnieje możliwość stworzenia wewnętrznego glosariusza firmy, który umożliwi ujednolicenie słownictwa we wszystkich kolejnych przekładach.
Dodatkowo większość profesjonalnych tłumaczy oferuje usługę korekty swojego tłumaczenia przez rodzimego użytkownika języka docelowego przekładanego tekstu. Jest to opcja warta rozważenia, szczególnie jeśli klientowi zależy na tym, aby tekst docelowy brzmiał lekko i naturalnie, np. w przypadku tłumaczeń marketingowych i literackich. Należy jednak pamiętać, że taka korekta nie obejmuje sprawdzenia terminologii specjalistycznej, a jedynie poprawność wyrażeń i struktur gramatycznych.
Jakość tłumaczenia ma znaczenie
Wierność i jakość tłumaczenia ma duże znaczenie, dlatego warto poświęcić dużo uwagi wyborowi odpowiedniego tłumacza licząc się z tym, że profesjonalna usługa będzie odpowiednio kosztować. W razie wątpliwości odnośnie do jakości przekładu warto skorzystać z pomocy profesjonalnego weryfikatora lub osoby znającej słownictwo branżowe, zamiast próbować zrobić to samodzielnie np. za pośrednictwem translatorów lub słowników. Warto pamiętać, że chociaż tłumaczenie jest usługą, którą w razie niezadowolenia można zareklamować, aby tego dokonać, potrzeba niezbitej pewności i twardych dowodów, jakie dostarczyć może wyłącznie profesjonalny weryfikator.
Komentarze